pprogramowanie;

// blog o programowaniu i branży IT
rss

Jak ogarnąć formularze w złożonych systemach

6 kwietnia 2020, kategoria: Angular
formularze-angular

Chyba każdy zgodzi się z faktem, że Angular i formularze to nierozłączny duet. Wszystkie aplikacje internetowe składają się z dziesiątek krótszych bądź dłuższych formularzy. Zapanowanie nad formularzami spowoduje, że Twój projekt stanie się piękny i przejrzysty. W tym artykule przedstawię swoje doświadczenia w pracy z formularzami, dzięki temu Ty nie popełnisz moich błędów.

Aplikacje Angularowe to formularze

Angular służy do tworzenia aplikacji SPA (ang. single page application). Cechą szczególną SPA jest pojedyncza strona załadowana z serwera jeden raz. Na tej stronie znajduje się wiele małych komponentów, które komunikują się ze sobą i pobierają dane asynchroniczne z API. Aplikacje SPA doskonale sprawdzają się do tworzenia zaawansowanych systemów webowych takich jak: panele administracyjne, aplikacje bankowe, aplikacje służące do zarządzania przedsiębiorstwami.

Aplikacje, które wymieniłem, są po brzegi wypełnione formularzami. Odpowiadają one za pobieranie od użytkownika systemu dziesiątek informacji.

Najczęstsze problemy z formularzami

Organizacja złożonych formularzy nie jest łatwa. O ile raczej nikt nie ma problemów z organizacją modułów, serwisów czy routingów, o tyle wiele osób ma problem z poprawnym zaplanowaniem formularzy.

Piszę to także na bazie własnych doświadczeń, ponieważ w wielu sytuacjach zastanawiałem się, które wyjście będzie lepsze, i ciężko było mi znaleźć odpowiedź. Odpowiedź przychodzi przeważnie sama, po czasie, kiedy na zmiany jest już za późno.

Według mnie, najczęściej popełniane błędy to:

Wiele powyższych problemów łączy się ze sobą, i są swoimi naturalnymi następstwami.

Formularz z wieloma widokami

Częstym przypadkiem jest konieczność wyświetlenia jednego formularza z użyciem różnych widoków HTML. Dzieje się tak np. wtedy, gdy tryb edycji jakiejś encji różni się od trybu dodawania. Bardzo często jest też tak, że formularz dodawania wyświetlamy w modalu, a formularz edycji dopiero po przejściu na konkretną podstronę.

W takim wypadku skopiowanie formularza jest największym możliwym błędem, ponieważ trzeba kopiować całą logikę komponentu. Czasem próbowałem wychodzić z takiej sytuacji wprowadzając dodatkowe inputy określające “tryb dzialania” formularza (edycja, dodawanie, wyświetlanie). Przeważnie takie podejście kończy się powstaniem gniota, który posiada wiele instrukcji warunkowych i setki linijek kodu.

O wiele lepszą metodą rozwiązania tego problemu jest użycie dziedziczenia, gdzie komponenty potomne posiadają różne widoki, a komponent bazowy nie ma widoku lecz agreguje całą logikę:

angular-reuse-form

Dziedziczenie komponentów Angularze jest możliwe, i właściwie nigdy nie przydatne. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy chcemy wykorzystać kod TypeScript komponentu i dostarczyć mu różne szablony. Warto zaznaczyć, że w takiej sytuacji bazowy komponent wcale nie musi posiadać własnego pliku widoku.

Aby móc wykorzystać tę metodę, konieczne jest skorzystanie z reaktywnych formularzy (ang. reactive-driven forms). W odróżnieniu od podejścia szablonowych formularzy (ang. template-driven forms), formularze reaktywne umożliwiają przeniesienie prawie całej logiki do pliku TS.

Przykładowy kod wykorzystujący tę technikę: https://github.com/p-programowanie/angular-forms/tree/forms-inheritance

Podzielenie formularza na komponenty

Duże formularze w aplikacjach webowych z pewnością należy dzielić na mniejsze, i to samo dotyczy formularzy. Istnieją 4 podstawowe metody na podzielenie formularza:

  1. Tworzenie formularzy w osobnych komponentach (niepowiązanych w żaden sposób)
    • synchronizacja za pomocą @Input
    • synchronizacja za pomocą @ViewChild
  2. Tworzenie formularzy w osobnych komponentach i używanie wspólnego FormGroup
    • przekazywanie FormGroup za pomocą @Input
  3.  Tworzenie formularzy w osobnych komponentach i używanie wspólnego ControlContainer
    • wstrzykiwanie ControlContainer przez viewProviders
  4. Enkapsulacja formularza za pomocą ControlValueAccessor

Przed analizą powyższych rozwiązań warto przypomnieć o dwóch typach komponentów. Pisząc aplikację w Angularze możemy używać komponentów prostych oraz stanowych:

Z tą podstawową wiedzą możemy przejść do dalszych akapitów.

1 Synchronizacja za pomocą Input/Output lub ViewChild

ViewChild

W najprostszym możliwym przypadku, możemy utworzyć dwa osobne komponenty z dwoma niezależnymi formularzami. Następnie wyświetlić te dwa formularze obok siebie i synchronizować ich stan. Efektem tej metody powinien być jeden formularz docelowy, który użytkownik widzi jako pojedynczy formularz.

Załóżmy, że posiadamy dwa osobne formularze ProductForm oraz UserForm. Chcemy utworzyć trzeci formularz o nazwie OrderForm, który będzie zbudowany z dwóch poprzednich.

@Component({
    selector: 'app-order-form',
    template: `
        <h2>Order form</h2>
        
        <app-product-form></app-product-form>
        <app-user-form></app-user-form>
    `
})
export class OrderFormComponent  {

}

Możemy te komponenty zsynchronizować, dostając się do zagnieżdżonych wewnątrz nich formularzy za pomocą @ViewChild(). Przykładowy kod:

export class OrderFormComponent {
    @ViewChild(ProductFormComponent) productForm: ProductFormComponent;
    @ViewChild(UserFormComponent) userForm: UserFormComponent;
    
    ngAfterViewInit() {
        merge(
            this.productForm.productForm.valueChanges,
            this.userForm.userForm.valueChanges
        ).subscribe(_ => {
            const formValue = {
                ...this.userForm.userForm.getRawValue(),
                ...this.productForm.productForm.getRawValue()
            };
        });
        
        this.cdr.detectChanges();
    }
}

W powyższym przykładzie zasubskrybowaliśmy się na zmiany w formularzach user oraz product przy każdej zmianie wartości tych formularzy. Dostanie się do instancji formularzy było możliwe dzięki użyciu dekoratorów @ViewChild.

angular-view-child

Niewątpliwym plusem takiego podejścia jest możliwość synchronizacji dowolnych komponentów, bez żadnego szczególne przygotowania. Zawsze możemy złapać instancję komponentu i odczytać z niego interesujące nas dane. Na tym plusy się kończą.

Używanie ViewChild do synchronizacji formularzy niesie ze sobą wiele negatywnych skutków. Przepływ danych pomiędzy komponentami staje się niejednokierunkowy - nie można wyłączyć detekcji zmian. Gdy formularz robi się rozbudowany a Ty będziesz chciał dodać do niego więcej logiki (np. odczytywanie flag valid lub pristine), wtedy to podejście stanie się gwoździem do trumny Twojego projektu. Programiści mają tendencję do nadużywania dekoratorów ViewChild, ale tak nie programuje się w Angularze.

Problemy jakie wynikają z używania tego dekoratora to:

Przykład formularza synchronizowanego za pomocą ViewChild: https://github.com/p-programowanie/angular-forms/tree/forms-view-childs

Input/Output

Synchronizować formularze można także za pomocą dekoratorów Input oraz Output. Jest to podejście najbardziej intuicyjne i najbliższe “wzorcowej” architekturze Angulara. Tak jak w poprzednim wypadku spróbujmy zsynchronizować ze sobą dwa komponenty UserForm oraz ProductForm:

<h2>Order form</h2>

<app-product-form 
    (formChange)="setProductForm($event)" 
    [initialValue]="initialValue" 
    [categories]="categories"></app-product-form>
<app-user-form 
    (formChange)="setUserForm($event)" 
    [initialValue]="initialValue">
    </app-user-form>

Jak widzisz w kodzie powyżej, pojawiły się jakieś Outputy, które będą informować o zmianach w formularzu, oraz jakieś Inputy, które przekazują wymagane słowniki oraz początkową wartość dla formularza.

Synchronizacja w tym wypadku będzie bardzo prosta, skupia się ona wyłącznie na podpięciu do właściwych emitterów, które będą przekazywać aktualne wartości formularzy dzieci:

export class OrderFormComponent {
    private userForm!: FormGroup;
    private productForm!: FormGroup;
    
    setProductForm(formGroup: FormGroup) {
        this.productForm = formGroup;
        this.refreshFormState();
    }
    
    setUserForm(formGroup: FormGroup) {
        this.userForm = formGroup;
        this.refreshFormState();
    }
    
    private refreshFormState() {
        const value = { ...this.userForm?.value, ...this.productForm?.value };
        const isValid = this.userForm?.valid && this.productForm?.valid;
        const isPristine = this.userForm?.pristine && this.productForm?.pristine;
    }
}

Korzyścią takiego rozwiązania jest dość przejrzysta architektura, jednokierunkowy przepływ informacji oraz łatwość utrzymania kodu, nawet jeżeli formularz zaczyna niebezpiecznie obrastać w dodatkową logikę. Wszystkie komponenty formularza mogą mieć ustawiony mechanizm wykrywania zmian na tryb OnPush, dzięki czemu aplikacja znacząco przyśpiesza.

Dodatkowo, możesz wykorzystać zdarzenia cyklu życia komponentu opisane wyżej. Dlaczego jest to tak ważne? W przypadku skomplikowanej logiki biznesowej, gdy poszczególne elementy formularza trzeba ukrywać, w zależności od wartości różnych pól, Twoja aplikacja będzie zachowywać się sposób deterministyczny.

angular-input-output

Przykład formularza synchronizowanego za pomocą Input/Output: https://github.com/p-programowanie/angular-forms/tree/forms-inputs-outputs

2. Wspólny FormGroup

Przekazywanie wspólnego FormGroup pomiędzy komponentami formularza pozwala w wygodny sposób rozłożyć duży formularz na kilka mniejszych komponentów. Z mniejszych komponentów można w łatwy sposób komponować zaawansowane formularze. Stosując to podejście często tworzę sobie następującą strukturę:

W tym podejściu wszystkie komponenty znajdujące się w katalogu form są gotowymi formularzami, które są wykorzystywane w aplikacji. Te znajdujące się katalogu form-part, są natomiast prostymi komponentami, niezawierającymi logiki ani efektów ubocznych, spodziewającymi się obiektu FormGroup przekazanego przez @Input. Jest to podejście budowania formularza na wzór kompozytu, składającego się z wielu małych reużywalnych części.

Kod głównego komponentu agreguje cały formularz:

@Component({
    selector: 'app-order-form',
    template: `
        <h2>Order form</h2>
        
        <form [formGroup]="form">
            <app-product-form [formGroup]="form.controls.product" [categories]="categories"></app-product-form>
            <app-user-form [formGroup]="form.controls.user"></app-user-form>
        </form>
    `,
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush
})
export class OrderFormComponent implements OnInit, OnDestroy {
    form!: FormGroup;
    
    constructor(private formBuilder: FormBuilder) { }
    
    ngOnInit() {
        this.form = this.formBuilder.group({
            product: this.formBuilder.group({
                name: ['', Validators.required],
                categoryId: [0, Validators.required],
                price: [0, Validators.required]
            }),
            user: this.formBuilder.group({
                firstname: ['', Validators.required],
                lastname: ['', Validators.required],
                email: ['', Validators.required],
            })
        });
    }
}

Zauważ, że każdy z komponentów prostych ma przekazany FormGroup, na którym następnie bazuje:

@Component({
    selector: 'app-user-form',
    template: `
        <form [formGroup]="formGroup">
            <input formControlName="firstname" type="text">
            <input formControlName="lastname" type="text">
            <input formControlName="email" type="text">
        </form>
    `,
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush
})
export class UserFormComponent {
    @Input() formGroup: FormGroup;
}

Cechą tego podejścia, jest przeniesienie całej logiki do jednego, głównego komponentu. Komponenty proste (mniejsze części) nie mogą zawierać właściwie żadnej logiki, ponieważ nie posiadają definicji formularza - ona zostanie przekazana przez @Input. Jedyny wyjątek stanowią proste operacje np. mapowania słowników.

angular-shared-fromgroup

Plusem tego podejścia jest niewątpliwie brak polegania na @ViewChild oraz wykorzystanie @Input jako naturalny mechanizm przekazywania danych do komponentów potomnych. Dzięki jednokierunkowej komunikacji oczywiście ustawiamy mechanizm wykrywania zmian na OnPush. Zmian w komponentach prostych nie trzeba emitować w górę za pomocą Output, ponieważ referencję do formularza przetrzymuje główny komponent. Zawiera on też całą logikę.

Minusem jest konieczność agregacji całej logiki w głównym komponencie, co może być minusem jak i plusem. Bardzo fajnie można tę cechę wykorzystać do wydzielenia logiki biznesowej aplikacji - opiszę to w kolejnych akapitach.

Przykład formularza opartego o FormGroup: https://github.com/p-programowanie/angular-forms/tree/forms-form-group

3. Wspólny ControlContainer

Poprzednio opisane podejście polegające na wspólnym FormGroup przekazywanym za pomocą @Input jest fajne, ale nie idealne. Głównym minusem tego rozwiązania jest silne związanie komponentu rodzica i dziecka. Możemy pozbyć się tego silnego powiązania wykorzystując mechanizm wstrzykiwania zależności Angulara.

Każda dyrektywa Angularowa związana z formularzami dziedziczy z abstrakcyjnej klasy ControlContainer. Są to m.in. dyrektywy ngForm, ngControl, ngGroup. Do komponentu dziecka możemy wstrzyknąć instancję ControlContainer zainicjalizowaną w komponencie rodzica. Uzyskamy wtedy instancję formularza, zdefiniowanego w komponencie rodzica.

Tak jak w poprzednim wypadku komponent rodzica agreguje całą logikę i inicjalizuje formularz:

@Component({
    selector: 'app-order-form',
    template: `
        <h2>Order form</h2>
        
        <form [formGroup]="form">
            <app-product-form [categories]="categories"></app-product-form>
            <app-user-form></app-user-form>
        </form>
    `,
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush
})
export class OrderFormComponent implements OnInit, OnDestroy {
    form!: FormGroup;
    
    constructor(private formBuilder: FormBuilder) { }
    
    ngOnInit() {
        this.form = this.formBuilder.group({
            product: this.formBuilder.group({
                name: ['', Validators.required],
                categoryId: [0, Validators.required],
                price: [0, Validators.required]
            }),
            user: this.formBuilder.group({
                firstname: ['', Validators.required],
                lastname: ['', Validators.required],
                email: ['', Validators.required],
            })
        });
    }
}

Zwróć uwagę, że do komponentów dzieci nie są już przekazywane przez @Input instancje FormGroup. Aby komponenty dzieci miały do nich dostęp wystarczy w komponentach prostych dodać:

viewProviders: [
    {
        provide: ControlContainer,
        useExisting: FormGroupDirective
    }
]

Dlaczego akurat viewProviders? Wynika to z architektury platformy Angular. Angular uzyskuje instancję ControlContainer z użyciem dekoratora @Host. Ten dekorator powoduje, że próba uzyskania instancji ograniczy się do aktualnej instancji komponentu (w kontekście tablicy providers) lub także komponentu rodzica (ale w kontekście tablicy viewProviders). W skrócie można powiedzieć, że dekorator @Host działa jak @Self, jednak bierze pod uwagę także zależności viewProviders rodzica.

Nasz komponent dziecka może wyglądać następująco:

@Component({
    selector: 'app-user-form',
    template: `
        <form formGroupName="user">
            <input formControlName="firstname" type="text">
            <input formControlName="lastname" type="text">
            <input formControlName="email" type="text">
        </form>
    `,
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush,
    viewProviders: [
        {
            provide: ControlContainer,
            useExisting: FormGroupDirective
        }
    ]
})
export class UserFormComponent {}

Dzięki wstrzyknięciu ControlContainer dyrektywa formGroupName uzyska instancję formularza zdefiniowanego w komponencie rodzica. Komponent dziecka i rodzica nie są ze sobą związane:

angular-control-container

Właściwie trzeba otwarcie przyznać, że ciężko obecnie znaleźć lepsze rozwiązanie na tworzenie skomplikowanych formularzy. Ja osobiście na nic lepszego nie trafiłem. To podejście niesie ze sobą wiele korzyści,a jednocześnie nie jest tak pracochłonne, jak to opisane w kolejnym akapicie.

Przykład formularza opartego o ControlContainer: https://github.com/p-programowanie/angular-forms/tree/forms-control-container-provider

4. Enkapsulacja formularza z ControlValueAccessor

Jeżeli chcemy aby nasz komponent umiał komunikować się poprzez ngModel, czyli wykorzystywać tzw. dwustronne bindowanie w Angularze, musi on implementować interfejs ControlValueAccessor. Ten interfejs został stworzony po to, aby mieć możliwość tworzenia niestandardowych kontrolek.

Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby zahermetyzować formularz wewnątrz komponentu, który implementuje ten interfejs. Jest to najcięższe działo jakie można wykorzystać starając się tworzyć niezależne części formularza.

Aby formularz działał należy zaimplementować dwa interfejsy:

Implementacja wygląda następująco:

@Component({
    selector: 'app-user-form',
    templateUrl: './user-form.component.html',
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush,
    providers: [
        {
            provide: NG_VALUE_ACCESSOR,
            useExisting: forwardRef(() => UserFormComponent),
            multi: true
        },
        {
            provide: NG_VALIDATORS,
            useExisting: forwardRef(() => UserFormComponent),
            multi: true
        }
    ]
})
export class UserFormComponent implements ControlValueAccessor, Validator, OnInit {
    form!: FormGroup;
    onTouched: any = () => { };
    
    constructor(private formBuilder: FormBuilder) { }
    
    ngOnInit() {
        this.form = this.formBuilder.group({
            firstname: ['', Validators.required],
            lastname: ['', Validators.required],
            email: ['', Validators.required]
        });
    }
    
    /* ControlValueAccessor */
    
    writeValue(value: User): void {
        if (value) {
            this.form.setValue(value);
        }
    }
    registerOnChange(fn: any): void {
        this.form.valueChanges.subscribe(fn);
    }
    registerOnTouched(fn: any): void {
        this.onTouched = fn;
    }
    setDisabledState?(isDisabled: boolean): void {
        if (isDisabled) {
            this.form.disable();
        } else {
            this.form.enable();
        }
    }
    
    /* Validator */
    
    validate(control: AbstractControl): ValidationErrors {
        if (this.form.valid) {
            return null;
        }
        return { user_form_invalid: true };
    }
}

Działanie mechanizmu ControlValueAccessor jest bardzo proste, a do hermetyzacji formularza można to działanie znacząco uprościć.

Normalnie należałoby w komponencie utworzyć nową zmienną na przechowywanie wartości, i wywoływać instancję funkcji dostarczonej przez registerOnChange przy każdej zmianie tej wartości. W przypadku hermetyzacji formularza można zastosować jednak duże uproszczenie. Polega ono na podpięciu instancji funkcji dostarczonej przez registerOnChange od razu, jako funkcja zwrotna subskrypcji na funkcję valueChanges formularza. Dzięki temu zabiegowi każda zmiana formularza automatycznie powiadomi ngModel o zmianach.

Formularz rodzica może wyglądać następująco:

@Component({
    selector: 'app-order-form',
    templateUrl: `
        <form [formGroup]="form">
            <app-product-form formControlName="product" [categories]="categories"></app-product-form>
            <app-user-form formControlName="user"></app-user-form>
        </form>
    `,
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush
})
export class OrderFormComponent implements OnInit {
    form!: FormGroup;
    
    constructor(private formBuilder: FormBuilder) { }
    
    ngOnInit() {
        this.form = this.formBuilder.group({
            product: [''],
            user: ['']
        });
    }
}

Takie podejście jest bardzo skuteczne i posiada kilka zalet, których nie posiadali poprzednicy.

Przykład formularza opartego o ControlValueAccessor: https://github.com/p-programowanie/angular-forms/tree/forms-control-value-accessor

Całościowa hermetyzacja formularza

Pracując nad formularzami bardzo ważne jest, aby zamykać je w osobne dedykowane komponenty. Niezależnie w jaki sposób tworzysz/dzielisz/organizujesz formularze, zewnętrzny komponent jest bardzo ważny.

Przykład błędnego osadzenia formularza może wyglądać tak:

angular-form1

Jest to przykład podzielonego na kilka komponentów formularza faktury, jednak sam formularz został zdefiniowany w komponencie AppComponent. Może Ci się wydawać, że hermetyzacja nie jest potrzebna, ponieważ wokół użytych komponentów nie będzie żadnej logiki, jednak to prosta droga do problemów.

Gdy aplikacja urośnie i pojawią się nowe wymagania, ilość kodu zacznie lawinowo rosnąć. Trzeba będzie obsłużyć błędy formularza, inicjalizację, mapowanie słowników w komponencie AppComponent, który absolutnie nie powinien za to odpowiadać. Jeszcze gorzej, gdy kiedyś okaże się, że formularz trzeba gdzieś skopiować.

Osobiście, niezależnie jak prosty formularz przygotowuję, zawsze hermetyzuję go w komponencie-kontenerze. Czasem jest on prawie całkiem pusty, jednak ubezpieczam się na przyszłość ewentualnego użycia formularza w kilku miejscach:

@Component({
    selector: 'app-invoice-form',
    template: `
        <form [formGroup]="form">
            <app-invoice-items [formGroup]="form.controls.invoiceDetails" [categories]="categories"></app-invoice-items>
            <app-user [formGroup]="form.controls.user"></app-user>
        </form>
    `,
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush
})
export class InvoiceFormComponent implements OnInit, OnDestroy {
    @Input() categories!: Dictionary[];
    @Output() formChange = new EventEmitter<{value: Invoice}>();
    
    form!: FormGroup;
    subscription!: Subscription;
    
    constructor(private formBuilder: FormBuilder) { }
    
    ngOnInit() {
        this.form = this.formBuilder.group({
            invoiceDetails: this.formBuilder.group({}),
            user: this.formBuilder.group({})
        });
        
        this.subscription = this.form.valueChanges.subscribe(_ => {
            this.formChange.emit(this.form.value);
        });
    }
    
    ngOnDestroy() {
        this.subscription.unsubscribe();
    }
}

Dzięki takiemu prostemu zabiegowi formularz można łatwo wykorzystać w wielu miejscach, a komponentu, które go używają, nie mają żadnej logiki związanej z obsługą formularza. Niezbędne jest tylko przekazanie słowników przez @Input oraz nasłuchiwanie zmian podpinając się do @Output.

Cały cykl życia aplikacji Angularowej bazuje na jednokierunkowym przepływanie danych, czyli na dekoratorach @Input. Jeżeli przestaniemy z nich korzystać, wtedy zrobimy sobie bardzo duży problem. Właściwie utracimy możliwość sterowania aplikacją w sposób spójny i przewidywalny. Taka sytuacja ma miejsce, kiedy nadużywa się dekoratorów @ViewChild, próbując zastąpić nimi dekoratory @Input.

Hermetyzacja formularza a sposób dzielenia na komponenty

Napisałem już w życiu dużo brzydkich formularzy. Refaktoryzowałem je później, gdy z czasem dostrzegłem wady zastosowanych przeze mnie rozwiązań. Ostatecznie kieruje się następującą strategią:

angular-formularze

Na powyższym obrazku dobrze widać kilka mechanizmów, występujących pomiędzy opisanymi strategiami dzielenia formularzy.

W pierwszym podejściu @ViewChild() oraz @Input()/@Output() kontener powinien być bardzo lekki, ponieważ cała logika zawarta jest w formularzach w komponentach dzieci. Zadaniem kontenera jest tylko synchronizacja wartości formularzy z komponentów dzieci, i ewentualne przekazanie słowników. Kontener nie powinien definiować żadnych przycisków ani komunikować się z API, tylko wystawić dane formularza.

W drugim podejściu FormGroup/ControlContainer kontener jest komponentem decyzyjnym. Zawiera on definicję formularza oraz całą jego logikę. Komponenty dzieci są natomiast komponentami prostymi, które jedynie definiują widok i szablon formularza. Tak jak zawsze, kontener nie powinien strzelać do API tylko wystawić odpowiedni formularz przez @Output().

W trzecim podejściu z jakiegoś powodu trzeba było zahermetyzować skomplikowaną logikę za pomocą ControlValueAccessor. Jest to przeważnie połączenie podejścia dwa i trzy. Przeważnie część formularza jest obsługiwana przez FormGroup lub ControlContainer - i wtedy są to komponenty proste - a część przez ControlValueAccessor. Takie rozwiązanie (podejście trzecie) zastosowałem ostatnio gdy jedna z części formularza zawierała skomplikowany przybornik wyboru kolorów. Przybornik zawarłem w formie osobnego komponentu, jednak był on także elementem wielu formularzy.

Separacja logiki biznesowej formularza

Niestety formularze w Angularze to ciężki orzech do zgryzienia, i ciężki do zaprojektowania fragment aplikacji (z punktu widzenia architektonicznego). Zapewne zgodzisz się ze mną, że formularze to często zlepek wielu przeplatających się subskrypcji oraz instrukcji warunkowych. Pierwszym krokiem do zbudowania przejrzystego formularza powinno być zawsze podzielenie go na mniejsze komponenty, jeżeli już to zrobisz, możesz pokusić się o odseparowanie logiki biznesowej do osobnego serwisu.

Stwórzmy przykładowy formularz o nazwie VendorComponent przy użyciu podejścia wspólnego FormGroup. W tym podejściu cała logika skupia się w głównym komponencie, a komponenty dzieci są komponentami prostymi.

Wymagania:

Nasz formularz będzie formularzem tworzenia nowego klienta. Klient może być klientem prywatnym lub korporacyjnym. Klient prywatny i korporacyjny mają różne zestawy pól z danymi (prywatny: imię, nazwisko, PESEL; korporacyjny: państwo, REGON, NIP). Wymagamy informacji o koncie bankowym klienta. Jeżeli jest to klient zagraniczny oprócz konta potrzebujemy  numeru SWIFT.

Podział na komponenty może wyglądać następująco:

angular-vendor-form

Struktura komponentów, którą utworzyłem w projekcie wygląda natomiast tak:

formularze-struktura

W głównym komponencie formularza vendor.component.ts trzeba skupić całą logikę biznesową, utworzyć nowy formularz (instancja FormGroup) i przekazać go do komponentów dzieci. Dodatkowo jest to kontener formularza, więc stan formularza trzeba emitować w górę, do komponentu rodzica.

Całą logikę biznesową postanowiłem przenieść do osobnego serwisu o nazwie VendorBusinessLogicService. Będzie on wstrzykiwany na poziomie komponentu (w dekoratorze komponentu), po to aby stworzył się lokalny injector, i serwis nie był singletonem. Dzięki temu zawsze gdy pojawi się nowa instancja komponentu formularza, pojawi się także nowa instancja naszego serwisu z logiką biznesową.

Główny komponent formularza może wyglądać następująco:

@Component({
    selector: 'app-vendor',
    template: `
    <form [formGroup]="form">
        <app-vendor-type [formGroup]="form.controls.vendorType" [vendorTypes]="vendorTypes"></app-vendor-type>
        <app-vendor-company [hidden]="businessLogic.hideCompanyForm" [formGroup]="form.controls.vendorCompany"></app-vendor-company>
        <app-vendor-private [hidden]="businessLogic.hidePrivateForm" [formGroup]="form.controls.vendorPrivate"></app-vendor-private>
        <app-payment [shouldRequireSwift]="businessLogic.requireSwift" [formGroup]="form.controls.payment"></app-payment>
    </form>
    `,
    changeDetection: ChangeDetectionStrategy.OnPush,
    providers: [VendorBusinessLogicService]
})
export class VendorComponent implements OnInit, OnDestroy {
    @Output() formState = new EventEmitter<FormState>(true);
    @Input() vendorTypes!: Dictionary[];
    @Input() initialValue!: any;
    
    form!: FormGroup;
    private subscription!: Subscription;
    
    constructor(public businessLogic: VendorBusinessLogicService) { }
    
    ngOnInit() {
        this.form = this.businessLogic.createForm(this.initialValue);
        
        this.subscription = this.form.valueChanges.subscribe(value => {
            this.businessLogic.applyBusinessLogic(value);
            this.emitFormState();
        });
        
        this.emitFormState();
    }
    
    ngOnDestroy() {
        this.subscription.unsubscribe();
    }
    
    private emitFormState() {
        this.formState.emit({
            isValid: this.form.valid,
            isPristine: this.form.pristine,
            value: this.form.value
        });
    }
}

Komponent napisany w ten sposób naprawdę może obsłużyć cały formularz ze wszystkimi możliwymi wymaganiami biznesowymi. W zdarzeniu ngOnInit następuje wywołanie metody serwisu odpowiedzialnej za inicjalizację formularza. Tworzy ona instancję FormGroup i jeżeli jest taka potrzeba wypełnia domyślnymi wartościami z @Inputa o nazwie initialValue.

Serwis zajmuje się utworzeniem instancji formularza, i ważne jest, aby tę instancję przetrzymywał. Dzięki temu mamy dostęp do całego formularza wraz z zawartością. Ostatnim krokiem jest subskrypcja na zmiany w formularzu i przy każdej ze zmian:

  1. Zastosowanie logiki biznesowej zawartej w serwisie
  2. Wyemitowanie zmian formularza do rodzica

Jak zapewne się domyślasz metoda applyBusinessLogic jest dość rozbudowana, ale tak po prostu musi być. Sukcesem jest to, że jest ona odseparowana od komponentów formularza, a serwis o wiele łatwiej jest testować. Powinna ona zawierać samą logikę biznesową a nie logikę aplikacji. Teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie, aby posiadać osobny serwis na logikę biznesową i logikę aplikacji. W tym przykładzie jednak nie ma tego rozdzielenia.

Jakie są korzyści takiego podejścia?

Przykład formularza z odseparowaną logiką biznesową: https://github.com/p-programowanie/angular-forms/tree/forms-separated-business-logic

Podsumowanie

Formularze Angularowe to jeden z najtrudniejszych rejonów podczas projektu nowej aplikacji. Na wiele występujących problemów można znaleźć odpowiednie rozwiązania. Najważniejszymi kwestiami są:

Oczywiście niektóre z opisanych technik dotyczą dużych formularzy i dużych problemów jakie za nimi stoją. Pisząc prosty formularz, trzeba umieć dobrać narzędzie współmierne do problemu i nie przedobrzyć.

rxjs-wycieki-pamieci

RxJs - wycieki pamięci
forroot-angular

Działanie metod forRoot i forChild
resolver-routingu

Resolver routingu i animacja wczytywania danych